Mustafa Kemal Atatürk’ün tasarlamış olduğu Cumhuriyetin ilk yıllarına vizyonuyla devrim yaratan Projesi.. İdeal Cumhuriyet Köyü
Zamanın çok çok ötesinde düşünülmüş bu projeyi şu anda Danimarka Uyguluyor. Atatürk’ün ömrü yetseydi tüm dünyaya örnek olacak bir proje ve Türkiye olacaktı.
“Köylü milletin efendisidir.” diyen Atatürk, bu projeyi Türkiye’nin kalkınması için 1937 yılında hazırlamıştır. Adı da “İdeal Cumhuriyet Köyü” olmuştur. Atatürk’ün uygulanmasını çok istediği bu proje, Afet İnan’ın Devletçilik İlkesi kitaplarında yer almıştır.
Cumhuriyet kurulduğunda ülkenin nüfusu yaklaşık 14 milyondu. 1927 yılında yapılan ilk nüfus sayımında 13.648.000 toplam nüfus olduğu tespit edildi. Bu nüfusun %24’ü yerleşim yerlerinde. Kalan %75’i kırsal alanlarda yaşıyordu. Ülke ekonomisinin tamamı köylerden karşılanıyordu.
Köylerin bir çoğu merkezlerden uzaktı. Değişen sistemle köylüler söz sahibi olacaktı. Bu yüzden köylülerin hem ekonomik anlamdan hem de eğitim alanında desteklenmesi için çalışmalar yapılıyordu.
İdeal Cumhuriyet Köyü Köy Kanunu
3 Mart 1924’te çıkan köy kanunun amacı, Türkiye’nin savaş sonrası hasar gören imarlarının kültürel esaslara uygun bir metotla tekrardan inşaatının sağlanması
Cumhuriyet’in ilk yıllarında yapılan yenilikler yeni Türkiye’nin inşa edilmesinde oldukça önemli rol oynadı. Bu kanunda bazı maddeler köylünün gönüllülük esasına bakılarak yapılan maddeler vardı.
O maddelerin bazıları:
- Odaların ve ahırların arasına duvar çekmek
- Gübrelikleri köy dışına çıkarmak
- Çeşme yaptırmak
- Köye ağaç dikmek
- Köy sokaklarını temiz tutup, herkesin kendi evinin önünü temizlemesi
- Köye mescit yapmak
- Evlerden dökülen pis sular için gider yaptırmak (kanal)
- Her köye yol belirlemek, meydan yapmak
Şuan bu okuduklarınız sizin için anlamsız gelebilir fakat o yıllarda köylülerin “şeyh, ağa, eşkiya” gibi adamların halkı baskı altında bıraktığı yazılır. Temizlik konusunda bile yakınında deniz, göl bulunan köyler yılda bir iki defa temizlendiğinden bahsedilir.
Bu şartlarda salgın hastalıklarının fazla olması kaçınılmazdı. Bebek ve çocuk ölümleri %60 gibi çok yüksek rakamlarda olduğu biliniyordu.
İdeal Cumhuriyet Köyü Nasıl Olmalı?
1- Taslaklarının bizzat Atatürk’ün çizdiği projeyle ilgili elimizde iki adat proje mevcut. Biri dairesel tasarlanmış. Merkezde köy meydanı, etrafında okul, evler ve dükkanlar dizilmiş. Köy tahmini 700 kişilik olarak planlanmış.
2- Köyde kültürel, ekonomik ve sosyal anlamda her şey düşünülmüş. Şuan nerdeyse bir çok köyde adı dahi geçmeyen her şey köy planına eklenmiş. Konferans salonu, köy parkı, spor sahası, gençler için kulüpler de plana eklenmiş.
3- Hayvancılık köylerin uzağında olacak şekilde planlanmış. Köyün temizliği için gübrelikler ve ahırlar köyün dışında. Ayrıca köyün dışında bir hayvan mezarlığı da düşünülmüştür.
4- Camii ve kütüphane yan yana, bakkal gibi diğer esnaflar meydana yakın bir yerde konumlandırılmış
5- Topraksız bir projeydi aslında bu. Köylülerin evlerinin bahçelerinde kendi üretimlerini sağlayabilmesi için bir alan varken, köyün ortak toprağında bir üretim yapınca kolektif bir çalışma yapılıyordu.
6- Bu proje köylü üstünde hiç bir baskı olmadan, kendisi ve ülkesine katkısı için üretim yapacaktı. Proje Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk’ün vefatı ve İkinci Dünya Savaşı’nın etkilerinin görülmesiyle birlikte proje rafa kaldırıldı.
