“Bütün Türk edebiyatını terazinin bir gözüne Dede Korkut Kitabı’nı da diğer gözüne koysanız Dede Korkut ağır basar.” Fuat Köprülü’nün bu eşsiz tanımlaması Dede Korkut Hikayelerinin önemini net bir şekilde belirtmektedir.
Oğuzların geçmiş hayatına dair önemli bilgiler veren Dede Korkut Hikâyeleri, Türk dilinin ve Edebiyatı’nın en önemli eserleri arasında yer alıyor. Bu kıymetli dil ve edebiyat yadigârı içerisinde Türklerin geçmiş dönem yaşayışları hakkında önemli folklorik unsurlar barınıyor. Bunun yanı sıra eserde Oğuzların örfleri, adetleri, aile ve ahlaki yapıları, inanç sistemi, hayat tarzı, eğlence, yeme içme, kılık kıyafet ve yaşadığı coğrafya gibi birçok konuda detaylar bulunuyor.
[geo-post target=”true” id=”8538″ label=”Önerilen Yazı”]
Dede Korkut Hikâyeleri, İslam dini ile tanışan Oğuz boylarının hikâyelerini gün yüzüne çıkaran önemli bir hazine konumundadır.
Bugüne kadar Dede Korkut hikayelerinin Dresden, Vatikan, Türk Tarih Kurumu ve Günbed-Kavus yazmalarının olduğunu biliyorduk. Geçtiğimiz günlerde Dede Korkut Hikayelerinin yeni bir nüshası daha bulunarak tarihe ve Türk kültürüne yeni bir soluk aldırdı.
Dede Korkut’un yeni nüshasının ismi “Bursa Nüshası” olacak.
Nüshanın bulunduğu yerin Bursa Muradiye Kuran ve El Yazmaları Müzesi olduğu ve bulunuş tarihinin Ocak 2018 olduğu belirtilmektedir. O tarihten sonra eser müzede sergilenmiş 2022’nin Şubat ayının 21’inde Mehmet Yayla’nın Prof. Dr. Ersen Ersoy’a mesaj atması ve bunun üzerine yazmanın Ersen Ersoy tarafından sosyal medyada paylaşılmasıyla dikkatleri çekmiş ve asıl değerini görmeye başlamıştır. Eserin bir adet tıpkı basımı yapılarak incelenmesi için araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.
Net olmasa da Türkologlar yazmanın 15. asrın sonları ile 16. asrın ilk yarısında yazılmış olabileceğini dile getirmektedirler.
Dede Korkut hikâyelerinin Bursa nüshasında Dresden varyantındaki gibi on iki boy bulunduğu ve Bursa nüshasında mukaddime bölümünün bir kısmının eksik olduğu bilgisini veren Ersen Ersoy, nüshanın içeriği hakkında şu detayları paylaştı: “Özellikle ilk kısımlarda sayfalar birbirine karışmış. Bursa yazmasındaki bütün boylar Dresden nüshasındaki sırayı takip ediyor. Hikâyelerin başlıkları ve soylamaları haber veren ifadeler tıpkı Dresden nüshasında olduğu gibi kırmızı mürekkep ile yazılmış. Soylama cümlelerinin sonuna kırmızı mürekkeple nokta konmuş. Bursa ve Dresden nüshalarının benzerlikleri çok fazla olsa da bunlar birebir aynı değil. Muhtemelen her iki nüsha da aynı koldan geliyor. Buna bir örnek vermek gerekirse bazı naşirlerce çaya baksa diye okunan ve anlamlandırma güçlüğü yaşanan ibare Bursa nüshasında açıkça çapa baksa şeklinde yazılmış olup atını seyirtip baksa şeklinde anlamlandırılarak çözüme kavuşmuş olacak.”
Dede Korkut Hikayelerinin Bursa Nüshası şu şekilde vasıflandırılmıştır:
- Baş: Güveneyim dedi dediler oģlandur ne bilsün geyigi kodı getürdi babasına.
- Son: Dürüşdürsün günāhunuzı adı görklü Muhammed Mustafāya bağışlasun hānum [hey].
- Ölçü: 28*18 (20.6*10.8)
- Hat: Harekeli Nesih
- Kâğıt: Avrupa kāğıt
- Serlevha (başlık): Yok
- Mihrabiye (esere başlama duası): Yok
- Tezyinat (eserin süslenmesi): Yok
- Cetvel: Bütün sayfalarda siyah mürekkeple çekilmiş cetvel mevcut.
Cilt: Yazma ilk bağışlandığında ciltsiz bir halde idi. Sonradan sırtı deri, mukavva üstüne ebruli kâğıt yapıştırılmış bir cilt giydirilmiş. - Mıklep (okunan yeri belli eden küçük kapak): Yok
- Reddâde (Yazma eserlerde birbirini takip eden sayfaları göstermek için sayfa altlarına konulan kelimelere verilen ad. Günümüzdeki safya numaraları): Mevcut
- Varaka (yaprak): 121
- Satır: 13
- Cilt: Yazma müzeye kazandırıldığında cilt bulunmuyordu. Daha sonra sırtı siyah deri, ebruli mukavva cilt giydirilmiştir.
- Kuyudat: (El yazması eserlerde kuyudat olarak adlandırılan metin dışında yazmanın kaça satıldığı, kimin mülkiyetinde olduğu, müellifin (yazarın) kaleminden mi çıktığı, müstensih (bir yapıtın el yazısıyla kopyasını hazırlayan kimse) tarafından mı yazıldığını beyan eden kimi kayıtlar bulunur.) Yok.
Bursa Nüshası hakkında bir kaç önemli bilgi de verdikten sonra şunu da demeden edemeyeceğim “darısı yeni Dede Korkut Nüshalarının başına.” Şuna bütün kalbimle inanıyorum ki zaman içinde Dede Korkut Hikayelerinin belli araştırmalar neticesinde yeni nüshaları gün yüzüne çıkacaktır.
Dede Korkut Hikayelerinin 5. nüshasının bulunması hakkında ne düşünüyorsunuz? düşüncelerinizi yorum atarak belirtebilirsiniz. Binbir Sözlük sitemize de bekliyoruz.
