Mustafa Kemal Atatürk, bu bölgede Çapakçur’a saldıran Rus Komutanı Nikola Nikolayeviç’in birliklerine karşı direnmekle kalmamış, geri çekilme taktiği yaptıktan hemen sonra tümenine taarruz emri vermiş ve ardından Muş ile Bitlisi düşmanın elinden geri almıştır. Bu esnada Mustafa Kemal Tuğgeneralliğe yükseltilmiş ve ayrıca 2. Ordu komutanı İzzet paşa İstanbul’a gidince onun yerine vekaleten 2. Ordu komutanı olmuştur. Böylelikle Mustafa Kemal artık Mustafa Kemal PAŞADIR!
10 Mart 1917 yılında Bağdat’ı işgal edildi
Çapakçur Savaşından sonra, İngilizler 10 Mart 1917 yılında Bağdat’ı işgal ettiler. Mekke’den hemen sonra Bağdat’ın işgali padişah ve halife olan Sultan Reşat için çok ağır bir yenilgiydi. Derhal geri alınmalıydı. Bu suretle Yıldırım Orduları Grup Komutanlığı kuruldu. Enver Paşa her zamanki gibi Alman hayranlığını konuşturdu ve Bağdat’ın geri alınması için Yıldırım Ordularını yönetecek bir alman birliği talep etti.
Bu talep Almanlar açısından ”Genel Komuta Birliğini Sağlamak” maksadıyla yapılsa da durum hiçte öyle değildi. Ortadoğu’da İngilizlerin olduğu gibi Almanlarında hedefleri vardı. Osmanlı üzerinden buradaki yeraltı zenginliklerine konmak, Süveyş kanalını ele geçirip İngilizlerin sömürgelerine darbe indirme hayallerine sahiptiler.
Enver Paşa’nın bu isteği Alman Genelkurmayının işlerine gelir. Türk Ordularını kendi amaçları uğrunda diledikleri gibi kullanabilmesi için Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak Falkenhayn yollanır.
Üstelik bununla da kalmaz Almanlar 5 milyon altını Osmanlıya kredi olarak verirler fakat bu paranın kullanım hakkı yalnızca Falkenhayn’a aittir. Mustafa Kemal Paşa bunları anlar. Çünkü Almanlar bilmektedirler ki o bölgede Araplar Türklerden nefret ederler. Bu parayla orada Alman sempatizanlığı kazandırılacak ve bir süre sonra bölge yerleşilebilecek duruma gelecektir.
24 Haziran 1917 yılında Başkomutan Vekili Enver Paşa, Yıldırım Orduları Komutanı Falkenhayn, 2. Ve 3. Ordu komutanı Ahmet İzzet Paşa, 4. Ordu Komutanı Cemal Paşa ve 7. Ordu Komutanı Mustafa Kemal Paşa istişarede bulunurlar. Falkenhayn’ın planı önce Filistinde İngilizlere karşı taarruza kalkmak ve onları çöle sürdükten sonra Bağdat’ı geri almaktır.
Ancak eldeki birlik ve iaşe ile bu taarruz mümkün değildir. Bunu öngören Cemal Paşa derhal itiraz eder. Falkenhayn bu itirazı susturmak için Alman İmparatoru II. Wilhelm ile görüşür ve bu maksatla II. Wilhelm, Cemal Paşa’yı Almanya’ya davet eder.
Ardından Cemal Paşa’nın yokluğunda görevlendirmeler yapılır ve Mustafa Kemal Paşa Halep’e, ordusunun başına geçer. Fakat o da bu plana ve Falkenhayn’ın komutanlığına kesin suretle karşıdır. Ona göre emri veren Almandı fakat kırılacak olan Türk askeriydi. Gerekirse istifa edilir ancak bu taarruza ortak olunamazdı.
Özellikle Almanların her isteklerini kayıtsız şartsız kabul etmek Mustafa Kemal’i çıldırtıyordu. Bu nedenle 20 eylül 1917 tarihinde bir rapor hazırlayıp İttihatçıların en ünlü paşaları olan, Sadrazam Talat Paşa’ya, Enver Paşa’ya ve Cemal Paşa’ya yolladı. Raporda halk ile idari arasındaki bağların bozulduğu, memurların rüşvet aldığı, adaletin sağlanmadığı ve halkın bu nedenlerle hükümetten kaçtığı yazar.
Ardından ordunun çok yetersiz olduğu, bu orduyla saldırının yapılmaması, yapılması gereken tedbirin mevcut askerleri iyileştirmek ve güçlendirmek olması gerektiğini söyler. Orduların bir Alman generale verilmemesini izah eder.
Onun isteği Yıldırım Orduları Komutanlığının Cemal Paşa’ya verilmesidir. Sina cephesinin komutanlığınınsa kendisine verilmesini aksi takdirde görevinden istifa edeceğini belirtir. Enver paşa bu rapora 2 ekim 1917 de yanıt vererek Falkenhayna güvendiğini belirtir. Çünkü o bir zamanlar bütün Alman ordularını fiilen kontrol etmiş bir komutandır. Enver’e göre Mustafa Kemalin görmediği bir şeyi muhakkak görmüş olmalıdır. Bunun üzerine Mustafa Kemal Paşa ” Kendi kendimi ordu komutanlığından af ve hatta vekilimi bizzat tayin ederek vazifeme son verdim” diyerek istifa eder. Ardından atlarını Cemal Paşa’ya satması için bırakır ve elde ettiği bir miktar parayla 11 Ekimde İstanbul’a yola çıkar ve 15 Ekimde İstanbul’a varır.
Acı gerçekse bu tarihten yaklaşık 3 hafta sonra yaşanır. Aylardır Mısırda hazırlanan General Allenby ortalama 100 bin kişilik ordusuyla 9 Aralık’ta Kudüs’e girer. Alman Komutanlığı dinsel açıdan pek çok tarihi eser bulunan bu kenti tahrip olmasın diye kasten savunmaz. Bu yenilgiden sonra Falkenhayn görevden ayrılır ve yerine başka bir Alman general olan Liman Von Sanders atanır.
[geo_ad]
Mustafa Kemal Paşa Pera Palas’ta iken Enver Paşa tarafından kendisine bir davet. Gelir davete göre Veliaht Vahdettin Alman İmparatoruna ziyaret gerçekleştirecektir. Bu ziyaret sırasında Mustafa Kemalin de gitmesi istenir. Mustafa Kemal bu isteği kabul eder. 15 Aralık’ta hareket ederler ve 19 Aralık’ta Almanya’da olurlar. Mustafa Kemal, subaylardan aldığı bilgilerle Alman Cephelerindeki piyadenin çok yetersiz olduğunu Genelkurmay başkanı Ludendorff ve İmparator Wilhelm‘in uçuk hayallerine ile Veliahttı kandırmak amacıyla sarf edilen yalanlara rağmen anlar.
Osmanlı heyeti Almanya’dan ayrılır ve 4 Ocak’ta İstanbul’a varır. Bu sırada böbrek rahatsızlığı geçiren Mustafa Kemal Paşa bir ay kadar yatağından çıkamaz. Ardından doktorların tavsiyesi üzerine sıcak sulardan faydalanmak üzere Viyana’ya gider. 5 Temmuzda Vehdettin’in tahta çıkması üzerine Ahmet İzzet Paşa kendisini İstanbul’a çağırır. Bu nedenle Mustafa Kemal Paşa 2 Ağustos 1918 yılında İstanbul’a döner. 5 ve 9 Ağustos tarihlerinde Vahdettinle görüşür fakat önemli bir sonuç çıkmaz.
Ardından 16 Ağustosta tekrar görüştüler ve vahdettin işlerin kötü gittiğini belirtip Mustafa Kemali ikinci defa Suriye’ye 7. Ordu komutanlığına tayin etti. Tayinden hemen sonra Enver Paşayla karşılaşan Mustafa Kemal Paşa ona: ”Azizim hiç olmazsa biraz esaslı tedbirler üzerinde konuşalım. Benim bildiğim ve anladığıma göre artık Suriye’de ordu, kuvvet, vaziyet isimden ibarettir. Beni oraya göndermekle güzel bir intikam alıyorsunuz” dedi. Enver bu sözlere karşılık sadece güldü.
Mustafa Kemal Atatürk’ün İlk İşi Cepheleri Dolaşmak
İkinci defa Nablus Karargahına atanan Mustafa Kemal ilk iş olarak cepheleri dolaşır. Yüzlerce kilometrelik cephe çizgisinde yalnızca isimden ibaret olan 3 ordu vardır. Bu kuvvetler dağınık ve zayıftır. Mustafa Kemal’in ilk olarak amacı bu kuvvetleri yoğun bir kitle olarak birleştirmekti.
Karlsbad’dan iyileşmeden ayrılan Mustafa Kemal Paşa’nın hastalığı geleli henüz 15 gün olmasına rağmen tekrar nükseder. Karargahında uzanırken bir subaya raporları okumasını emreder. Raporlarda bir İngiliz esirinin ifadelerinden anlar ki İngilizler 19 Eylülde genel taarruza kalkacaklardır. Bundan kolordu komutanlarını ve Yıldırım Orduları Komutanı Liman Von Sanders paşayı bilgilendirir ve derhal tedbir alınması gerektiğini söyler. Ancak Sanders paşa bunun olacağına ihtimal vermez.
Ardından Mustafa Kemal’in öngörüsü gerçekleşir ve İngilizler genel taarruza kalkarlar. 8. Ordu esir edilir. 7. Ve 4. Ordular kuşatılır. Durum çok ciddidir. Mustafa Kemal Paşa ordusunu vuruşarak Şam’a çekmeyi başarır. Ardından Sanders ve Diyarbakırlı kazım paşayla dağınık orduları toplayıp Suriye’nin kuzeyine Halep’e çekilmeye karar verirler. Orduların ve Mustafa Kemalin Halep’te bulunduğu sırada Şerif Faysalın önderliğindeki 1500 kişilik Arap kuvvetleri Halep’e taarruz ederler.
[geo_ad]
Mustafa Kemal hükümet binasına kadar gelen Arap kuvvetlerini burada adeta bir sokak muharebesi yöneterek geri püskürtmeyi başarır. Fakat İngilizlerle birlikte ikinci bir taarruzun gerçekleşeceğini anlar. Halep komutanına kuvvetleri geri çekeceğini ve Halep’in kuzeybatısından İngiliz ve Araplarla taarruz edeceklerini bildirir ona göre hazırlık yapmasını emreder.
Olaylar tamda Mustafa Kemal Paşa’nın öngördüğü gibi gelişir. Ertesi sabah ordunun geri çekildiğini düşünen düşman askerler taarruza kalkarlar, ardından Mustafa Kemal Paşa’nın aldığı tertibatla mağlup olurlar. Mustafa Kemal Paşa kuvvetlerine milli sınır olarak bu hattı korumalarını, düşman askerinin bu hattan geçmemesini emreder. Hep bahsettiği milli sınırda budur!
Ordu Halep Kuzeyindeki durumu kontrol altına almıştı.
Mondros antlaşmasının imzalandığı günlerde Mustafa Kemal Paşa Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak atandı ve bu nedenle Ali Fuat Paşa’yı 7. Ordu komutanlığına tayin ederek Grup Karargahı’nın bulunduğu Adana’ya hareket etti. Hemen sonra Yıldırım Orduları Grup Komutanlığına bir telgraf geldi. Telgrafta ateşkesin maddeleri bildiriliyor ve tüm ordu komutanlarının buna uymaları emrediliyordu.
Mustafa Kemal Atatürk, maddeleri okuyunca düşmana ”baş üstüne” demenin doğuracak sonuçlarını önlemek adına ve bazı maddeleri açıklamak adına hemen Sadrazam Ahmet İzzet Paşayla karşılıklı olarak bir dizi telgraf görüşmeleri gerçekleştirdi.
Örneğin ona göre Toros tünellerinin işgalinin açıklanması gerekmektedir. İşgal edilecek yer yalnız bu tüneller midir? İşgalle beraber bu hattın işletimi kime ait olacaktır? İşgal askerlerin sayısı kaç olacaktır? İşgal edecek kuvvet bütün Anadolu’yu zapt edebilecek kadar büyük olursa buna karşı çıkılacak mıdır?
Ayrıca telgrafta gerekli açıklamalar alınıncaya kadar uygulanması gereken tedbirleri de yazmıştır: Kadrosu genç erlerden oluşan kuvvetli jandarma takviyesi oluşturulmalıdır. Fazla askeri teçhizatlar Toros’un kuzeyinde tahribata uğramadan korunmalıdır. Terhis edilecek kuvvetlerin askeri teçhizatları el konulmadan depolanmalıdır. Ayrıca orduları terhis edip İngilizlerin her dediğine boyun eğilirse olacakların önüne geçilemeyeceğini de belirtmiştir.
Sıradaki Telgraf Ahmet İzzet Paşa’ya
Mustafa Kemalden İngilizlerin İskenderun’a girmelerini ve ordularını beslemek için Limandan faydalanmalarını söyler. Mustafa Kemal buna hemen karşı çıkar. Çünkü düşmanın İskenderun’a girerse bir daha çıkmayacağını bilir. Ayrıca amaç iaşe edinmekse bunu Antep ve Kilis’ten ücretiyle almalarını söyleyerek itiraz eder. Çünkü ona göre İskenderun’un işgalinin asıl sebebi İngilizlerin, İskenderun-Kırıkhan-Katma yolunu keserek, 7. ordunun geri çekilmesini engellemek ve teslim olmalarını mecburi kılmak amacıyladır.
Bu nedenle bunu kabul edemeyeceğini ve kuvvetlerine olası bir çıkarma durumunda ateş emri verdiğini bildirir. Bu telgraf Bab-ı Ali’nin yüreğini hoplatır. Ahmet İzzet Paşa bu emrin ülkenin menfaatlerine aykırı olduğunu derhal geri almasını, maddelerin gafletten değil almış olduğumuz ağır yenilgiden dolayı imzalandığını ve ek olarak Yıldırım Ordularının lağvedildiğini de bildirir.
Bu sırada Mustafa Kemalin çıkardığı zorluklarla öfkelenen İngilizler, İstanbul’a General Allenby’in belirlediği süre içerisinde İskenderun’un teslim edilmemesi durumunda şehrin Mondros Antlaşmasının 7. Maddesi gereğince işgal edileceğini bildirirler.
Mustafa Kemal Atatürk, son telgrafında Ahmet izzet paşaya gönderdiği cevapta tekrar Mondros’un anlaşılmayan maddelerinin doğuracağı sonuçlardan bahsetmiş ve yavaş yavaş bütün memleketin istilaya varacağını açıkça söylemiştir. Ardından izzet paşanın emirlerinin de yapılacağını bildirdikten sonra 10 kasım 1918 yılında İstanbul’a varmak üzere Adana’dan ayrılmıştır.
Filistin Cephesi Ve Mustafa Kemal Atatürk yazımızı nasıl buldunuz? Yazı hakkındaki düşüncelerinizi yorum atarak belirtebilirsiniz. Binbir Sözlük sitemize de bekliyoruz.
