Eserlerinde Türk toplumunun Tanzimat’tan Cumhuriyet’e kadar yaşadığı sosyal değişim ve krizleri başarıyla yansıtmıştır. Yakup Kadri ilk romanı olan Kiralık Konak‘ta Tanzimat’la başlayıp Çanakkale Savaşına kadar süren yıllardaki üç ayrı kuşağın yaşadığı değişimi ve çatışmayı anlatır. Hüküm Gecesi‘nde II. Meşrutiyet yıllarını ve bu dönemde İttihat ve Terakki partisi çevresinde gelişen olayları konu eder. Sodom ve Gomore‘de işgal altındaki İstanbul’da yaşanan ahlakî çöküntüyü ve milli bilinci yakalayan insanları anlatır.
Yaban‘da Kurtuluş Savaşı yıllarını ve bu yıllardaki aydın halk çatışmasını işler. Bu romanında; Türk köylüsünü cahil ve düşmanla işbirliği yapan insanlar olarak gösterildiği için tepki görmüştür. Bir Sürgün‘de II. Abdülhamit döneminde yaşanan sürgünleri işlemiştir. Ankara’da Cumhuriyet’in ilk on yılını ve yeni devletin yeni başkentini anlatır. Sanatçının ayrıca 1923-1952 yıllarını kapsayan ve iki ciltten oluşan Panorama adlı romanı davardır. Eserleriyle sadece dönemleri yansıtmakla kalmaz, 1910’dan 1974’e kadar üslup özellikleri bakımından Türkçenin geçirdiği bütün evreleri de yansıtır.
Yakup Kadri’nin Fransız edebiyatı etkisinde başlayan yazarlığı 1920’lerden sonra özgün bir sese kavuşarak siyasi ve sosyolojik konulara, tarihe, dönem çatışmalarına ve birey psikolojisini irdelemeye yönelmiştir.
Gözlem Yeteneği Oldukça Gelişmiş Biriydi
Yakup Kadri’nin eserlerinde sağlam bir gözlemcilik ve ona dayanan kuvvetli bir gözlem hemen göze çarpar. Elbette ki sanatçının taşıdığı realizm onun sosyal konular hakkındaki görüşlerini açıklamasına engel değildir. Güçlü bir tekniğe sahip olan ve karakterlerini çok başarılı bir şekilde canlandırmayı bilen Yakup Kadri, Türk romanında belki ilk defa tipleri toplumsal koşullara ve tarihsel sürece bağlamaya çalışırken, bu tiplere canlı ve gerçek bir kişilik kazandırmak için bilinçli bir çaba göstermiştir.
Sanatçı, fikir bakımından oldukça yüklü olan roman ve hikâyelerini kuruluktan kurtarmak için onlara bir aşk hikâyesi eklemeyi de unutmaz. Elbette bu aşk hikâyeleri onun eserlerinde anlatmak istediği fikirleri ve öne sürdüğü düşünceleri hiçbir zaman gölgelemez.
Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 1889 yılında Mısır’ın Kahire şehrinde doğmuştur. Sanat hayatına Fecriati topluluğunda başlayan sanatçının, Ümit, Servet-i Fünun, Resimli Kitap gibi dergilerde şiirleri yayımlanmıştır. Yakup Kadri’nin bireysel sanat anlayışından toplumsal anlayışa geçmesi Balkan Savaşı ve I. Dünya Savaşı sırasında ülkenin durumuna yakından şahit olmasıyla gerçekleşir. 13 Aralık 1974’te Ankara’da tedavi görmekte olduğu Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde hayatını kaybetmiştir.
