Tolstoy ile İlk Buluşmam
Tolstoy ile ilk buluşmamı çok önceleri anlatmıştım. O benim için hayata baktığım farklı bir pencereydi. Ancak bu kitabını okurken ona karşı bir antipati duydum; ama bu duygu kısa sürede geçip gitti.
Kitapta kadın-erkek ilişkilerini, kıskançlığın doğurduğu felaketleri, evlilikte yapılan hataları, çocukları, bir adam ve kadının uyuşmadığında ortaya çıkan şiddetli kavgaları, olgunlaşmayı, pişmanlığı, sanatı ve müziğin ruh halimizi nasıl etkilediğini inceleyen birçok konunun harmanlandığı bir öykü buldum. Öyle bir hikaye ki, hayatımızın her noktasından izler taşıyor gibiydi. Bir solukta okunacak kadar kısa, ancak bir yudumda sindirilemeyecek kadar derin bir anlatım sunuyordu.
Kitapta çeviriden mi kaynaklandığını bilemem ama bazı uyuşmazlıklar vardı. Bana, kadın için alçaltıcı gibi gelen bazı ifadelerin varlığı, düşündüğümde Tolstoy’un bu şekilde nasıl yazabildiğini sorgulamama yol açtı. Büyük yazarlara karşı kötü hissettiğimde, kendimi suç işlemiş gibi hissederim. İşte antipati duymamın sebebi buydu. Bu yazıyı kaleme alırken bile kendimi suçlu hissettim. Ancak kitabı okuduktan sonra ve daha önce okuduğum kitapları gözden geçirince haksız olduğumu fark ettim. Tolstoy, aslında hem bu eserinde hem de diğerlerinde, içimizdeki karşı konulamaz dürtülerin nasıl felaketlere yol açtığını, kadın ve erkeğin benzer hislerle hayatlarını nasıl zorlaştırdığını harika bir şekilde anlatıyor.
Ahlak ve insancıllığın, bu çıkmazdan kurtuluşun tek yolu olduğunu, cümlelerinin derinliklerinde öyle ustaca gizliyor ki, bu çağda yenemediğimiz dürtülerin kötü bir şey ve ahlaksızlık olduğunu düşünmeden nasıl anlayabiliriz ki Tolstoy’un ahlaka ve kadın-erkek ilişkilerindeki sınırları eleştirdiğini.
Kitap, bir tren yolculuğuyla başlıyor. Bir adam ve kadının eşitlik üzerine tartışmalarını okurken, hikaye akıp gidiyor ve aniden kendinizi içinde buluyorsunuz. Sonrasında, bir adam ve kadın trende sohbet etmeye başlıyor. Adam, hayatının nasıl felaketlere sürüklendiğini anlatıyor; karısıyla olan anlaşmazlıkları ve asla ayrılamadıkları hikayesini paylaşıyor. Karısının sanata duyduğu ilgi ve tanıştığı hocasıyla olan samimiyetleri, adamın içindeki kıskançlık ve şiddeti gün yüzüne çıkarıyor.
– Alıntılar –
- Günümüzde birbirini sevmeyen iki insanı evlilik bağıyla nasıl birleştirebilirsiniz? Ancak hayvanlar efendilerinin isteklerine göre çiftleşirler. İnsanların birtakım istekleri, duyguları vardır.
- Ağzına kadar dolu olduğu için çevrildiğinde akmayan bir şişe gibiydim.
- Güzelliğin iyi bir şey olduğu düşüncesi nasıl da büyük bir yanılgıdır; gerçekten şaşırtıcı. Güzel bir kadın aptalca laflar eder, sen dinlersin ve aptallıkları görmez, akıllıca laflar ediyor sanırsın.
- Felaket, zaten kendi zayıflığı yüzünden ideali alçaltmaya başladıktan sonra hangi sınırda duracağını bilememektir.
- Dediğim gibi, insanların benim bildiklerimi öğrenebilmeleri için daha çok zaman ister.
- Mutsuz insanların kentte yaşamaları daha iyidir. İnsan kentte yüz yıl yaşar da çoktan öldüğünün ve çürüdüğünün farkında bile olmaz.
- İncil’in bir kadına şehvetle bakan bir erkeğin onunla zina yapmış olduğuna ilişkin sözleri, sadece başkalarının karılarıyla değil, asıl o erkeğin kendi karısıyla ilgilidir.
- Neden kumar oynamak yasak da, kadınların fahişeler gibi şehvet uyandıran elbiseler giymeleri yasak değil? Onlar bin kat tehlikeli!
- Aslında aşk denince cinsel değil manevi aşk kastedilir. Eğer manevi aşk, manevi beraberlik söz konusu ise, bu manevi beraberliğin sözlerle ifade edilmesi gerekir.
- Herhangi bir konuda kendisinden daha kötüsünü bulamayacak, bulunca benden daha kötüsü de var diyerek gururlanıp, kendinden hoşnut olmayacak tek bir alçak yoktur.
- Aslında herhangi bir bedensel ilişkide ahlaksızlık söz konusu değildir; ahlaksızlık, bedensel ilişkiye girdiğin kadına karşı ahlaki ilişkilerden kendini bağışık tutmaktır.
- Kadınlar da tıpkı hor görülmenin öcünü parasal egemenlikleriyle alan Yahudiler gibidirler.
- İnsanların bir delilik nöbeti sırasında ne yaptıklarını bilmedikleri söylemeleri saçmadır, yalandır.
- Fabrikaların çoğunu inceleyin; bunların büyük bir bölümü kadınlar için gereksiz süs eşyası üretip durur. Kadınlar kraliçeler gibi.
- Güzel olanın aynı zamanda da iyi olduğu yanılgısına insanın nasıl olup da kapılabildiğini anlamak mümkün değil!
- Terbiye ve perhizle elde edilebilecek iyilik ülküsü; işte insanların daima amaçladıkları ve hala amaçlamakta oldukları ideal budur.
